Wat zijn antimycotica?
Antimycotica zijn geneesmiddelen die specifiek ontwikkeld zijn om schimmelinfecties te behandelen en te voorkomen. Deze medicijnen werken door de celwand van schimmels aan te tasten of hun groei te remmen, waardoor de infectie wordt bestreden. Schimmelinfecties kunnen verschillende delen van het lichaam aantasten en komen relatief vaak voor.
De meest voorkomende schimmelinfecties bij mensen zijn:
Voetschimmel (athlete's foot) tussen de tenen
Vaginale schimmelinfecties (candida)
Ringworm op de huid
Nagelschimmel aan handen of voeten
Mondspruw (orale candida)
Antimycotica zijn nodig wanneer het lichaam de schimmelinfectie niet zelf kan overwinnen. Dit gebeurt vaak bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, bij langdurige vochtigheid, of wanneer de natuurlijke balans van micro-organismen verstoord is. Vroege behandeling voorkomt dat de infectie zich uitbreidt en verergert.
Soorten antimycotica beschikbaar in Nederland
Topicale antimycotica (crèmes, zalven, sprays)
Topicale antimycotica worden direct op de aangetaste huid aangebracht en zijn zeer effectief voor oppervlakkige schimmelinfecties. Clotrimazol, verkrijgbaar als Canesten, is een van de meest gebruikte middelen voor huid- en vaginale schimmelinfecties. Het is beschikbaar als crème, spray en vaginale tabletten.
Miconazol (Daktarin) wordt vaak voorgeschreven voor mondspruw en huidinfecties. Het is verkrijgbaar als gel, crème en poeder. Terbinafine (Lamisil) is bijzonder effectief tegen voetschimmel en nagelschimmel en wordt aangeboden als crème, spray en tabletten.
Orale antimycotica (tabletten, capsules)
Voor hardnekkige of uitgebreide schimmelinfecties zijn orale antimycotica noodzakelijk. Fluconazol (Diflucan) wordt veel gebruikt voor vaginale candida-infecties en systemische schimmelinfecties. Itraconazol (Sporanox) is effectief tegen nagelschimmel en diepe schimmelinfecties. Ketoconazol wordt voorgeschreven voor ernstige systemische infecties.
Veel topicale antimycotica zijn receptvrij verkrijgbaar bij apothekers en drogisterijen. Orale antimycotica zijn doorgaans receptplichtig vanwege mogelijke bijwerkingen en interacties met andere medicijnen.
Behandeling van verschillende schimmelinfecties
Voetenbehandeling en atletenvoet
Atletenvoet is een veelvoorkomende schimmelinfectie die vooral tussen de tenen ontstaat. Herkenbare symptomen zijn jeuk, schilfering, roodheid en een branderig gevoel. In ernstige gevallen kunnen er blaren en scheurtjes ontstaan. Voor effectieve behandeling zijn antischimmelmedicijnen zoals terbinafine of miconazol crème het meest geschikt. Breng deze dagelijks aan op de aangetaste huid en blijf de behandeling twee weken na verdwijning van de symptomen voortzetten.
Preventie is essentieel: draag ademende sokken van katoen, wissel dagelijks van sokken, gebruik antischimmelpoeder in schoenen en loop niet blootsvoets in openbare ruimtes zoals zwembaden en kleedkamers.
Vaginale schimmelinfecties
Candida albicans veroorzaakt ongeveer 90% van alle vaginale schimmelinfecties. Symptomen omvatten jeuk, branderig gevoel, witte kwarkachtige afscheiding en pijn bij het plassen. Behandeling bestaat uit antischimmelmedicijnen zoals clotrimazol zetpillen of fluconazol capsules. Mild gevallen kunnen worden behandeld met vrij verkrijgbare preparaten.
Raadpleeg een arts wanneer klachten na behandeling aanhouden, bij terugkerende infecties, koorts of zwangerschap.
Huidschimmelinfecties
Ringworm en andere oppervlakkige huidschimmels veroorzaken ronde, rode plekken met verhoogde randen. Behandeling gebeurt met topicale antischimmelmiddelen zoals miconazol of terbinafine crème, toegepast tot enkele weken na genezing.
Juist gebruik en dosering
Instructies voor topicale toepassing
Was en droog de aangetaste huid grondig voordat u het medicijn aanbrengt. Smeer een dunne laag crème of gel over de infectie en ongeveer 2 centimeter daaromheen. Was uw handen na gebruik tenzij de handen zelf behandeld worden. Vermijd contact met ogen en slijmvliezen.
Behandelingsduur verschillende infecties
Atletenvoet: 2-4 weken, doorgaan tot 2 weken na verdwijning symptomen
Vaginale candida: 1-7 dagen afhankelijk van het preparaat
Huidschimmels: 2-4 weken na verdwijning van de infectie
Nagelschimmels: 6-12 maanden behandeling
Belangrijke bijwerkingen en waarschuwingen
Lokale bijwerkingen kunnen huidirritatie, roodheid of brandend gevoel omvatten. Stop de behandeling bij ernstige allergische reacties. Systemische antimycotica kunnen lever- en nierfunctie beïnvloeden. Zwangere vrouwen moeten altijd eerst een arts raadplegen. Verbetering is meestal zichtbaar na 3-7 dagen behandeling, maar voltooi altijd de voorgeschreven kuur.
Preventie van schimmelinfecties
Voorkoming is beter dan genezen, en dit geldt zeker voor schimmelinfecties. Door bewuste keuzes in uw dagelijkse routine kunt u het risico op schimmelinfecties aanzienlijk verminderen en uw gezondheid beschermen.
Hygiëne maatregelen dagelijks leven
Goede persoonlijke hygiëne vormt de basis van schimmelpreventie. Was uw handen regelmatig, vooral na contact met openbare oppervlakken. Houd uw huid droog en schoon, met extra aandacht voor plooien zoals onder de borsten, in de liezen en tussen de tenen. Gebruik schone handdoeken en wissel deze regelmatig, want vochtige handdoeken zijn een ideale broedplaats voor schimmels.
Kleding en schoeisel keuzes
Draag ademende materialen zoals katoen en vermijd synthetische stoffen die vocht vasthouden. Wissel dagelijks van ondergoed en sokken. Kies schoenen van natuurlijke materialen en gebruik verschillende paren om ze goed te laten drogen tussen het dragen door.
Vochtige omgevingen vermijden
Schimmels gedijen in vochtige omstandigheden. Zorg voor goede ventilatie in badkamers en slaapkamers. Draag slippers in openbare zwembaden, saunas en kleedkamers. Droog uzelf grondig af na het douchen of zwemmen, met speciale aandacht voor huidplooien.
Immuunsysteem ondersteuning en risicofactoren
Een sterk immuunsysteem helpt bij het weren van schimmelinfecties. Zorg voor voldoende slaap, een evenwichtig dieet rijk aan vitaminen en mineralen, en regelmatige beweging. Beperk stress waar mogelijk en vermijd overmatig gebruik van antibiotica, wat de natuurlijke balans van micro-organismen kan verstoren.
Wanneer professionele hulp zoeken
Hoewel veel schimmelinfecties zelfstandig behandeld kunnen worden, zijn er situaties waarin professionele medische begeleiding essentieel is voor uw gezondheid en veiligheid.
Signalen voor doktersbezoek
Raadpleeg uw huisarts wanneer symptomen langer dan twee weken aanhouden ondanks behandeling, of bij tekenen van verspreiding van de infectie. Koorts, rode strepen vanaf de geïnfecteerde plek, of ernstige pijn zijn alarmsignalen die directe medische aandacht vereisen.
Specifieke situaties
Chronische of terugkerende infecties kunnen wijzen op onderliggende gezondheidsproblemen zoals diabetes
Zwangere vrouwen moeten altijd professioneel advies inwinnen voordat zij antimycotica gebruiken
Bij kinderen onder de 12 jaar is medisch advies noodzakelijk voor de juiste dosering en veiligheid
Mensen met een verzwakt immuunsysteem hebben gespecialiseerde zorg nodig
Apotheker advies
Uw apotheker is een waardevolle bron van informatie over antimycotica. Zij kunnen u adviseren over de juiste keuze tussen verschillende preparaten, mogelijke bijwerkingen en interacties met andere medicijnen. Aarzel niet om vragen te stellen over de toepassing en verwachte resultaten van uw behandeling.
